Nowoczesne laserowe usuwanie zaćmy (fakoemulsyfikacja z użyciem lasera femtosekundowego) to nie tylko sposób na przywrócenie przejrzystości soczewki oka, ale również szansa na skorygowanie astygmatyzmu. Warunkiem skuteczności jest jednak odpowiedni dobór metody i soczewki wewnątrzgałkowej, a także precyzyjna kwalifikacja przedoperacyjna.
Jak koryguje się astygmatyzm podczas operacji zaćmy?
Podczas zabiegu zaćmy można jednocześnie wykonać korekcję astygmatyzmu. W praktyce stosuje się trzy główne techniki:
- soczewki toryczne – implanty wewnątrzgałkowe o wbudowanym cylindrze, które neutralizują astygmatyzm rogówkowy,
- nacięcia relaksacyjne (LRI – Limbal Relaxing Incisions) – delikatne, precyzyjne cięcia w obwodowej części rogówki, które zmniejszają jej krzywiznę w określonym południku,
- femto-astigmatotomy – wariant LRI wykonywany laserem femtosekundowym, zapewniający większą dokładność i przewidywalność efektu.
Laserowe usuwanie zaćmy umożliwia komputerowe zaplanowanie i wykonanie takich nacięć z dokładnością do mikrometra, co zwiększa szansę na uzyskanie idealnego kształtu rogówki po zabiegu.
Kwalifikacja do soczewki torycznej
Nie każdy pacjent z astygmatyzmem jest kandydatem do soczewki torycznej. O kwalifikacji decydują:
- moc cylindra – zazwyczaj od 0,75 dioptrii wzwyż,
- regularność astygmatyzmu – rogówka musi mieć przewidywalny, symetryczny kształt (ocenia się to w topografii),
- stabilna oś astygmatyzmu – bez znacznych fluktuacji w pomiarach,
- brak innych patologii rogówki (np. stożka).
Podstawą planowania zabiegu są dokładne pomiary: biometria optyczna, keratometria i topografia rogówki. To one pozwalają dobrać soczewkę toryczną o odpowiedniej mocy i zaplanować jej rotację w oku z dokładnością do 1°.
Kiedy laserowe usuwanie zaćmy rozwiązuje astygmatyzm?
Jeśli astygmatyzm wynika głównie z nieregularnej krzywizny rogówki i jest regularny, zastosowanie soczewki torycznej lub precyzyjnych nacięć relaksacyjnych może całkowicie go zniwelować. W takich przypadkach pacjent po zabiegu nie potrzebuje okularów do dali – wzrok jest stabilny i ostry.
Jednak nie każdy przypadek jest idealny. W niektórych sytuacjach – np. przy astygmatyzmie nieregularnym, resztkowym po wcześniejszych operacjach czy w oczach z suchością rogówki – pozostaje niewielki „resztkowy” astygmatyzm, który może wymagać późniejszej korekty okularowej lub laserowej.
Co wpływa na ryzyko resztkowego astygmatyzmu?
Nawet najlepiej zaplanowany zabieg może przynieść minimalne odchylenia, wynikające z:
- suchości oka i niestabilności filmu łzowego (zniekształca pomiary przedoperacyjne),
- procesu gojenia – różnice w napięciu rogówki mogą zmieniać oś astygmatyzmu,
- rotacji soczewki torycznej w torebce pooperacyjnej,
- mikroróżnic w cięciach chirurgicznych lub niewielkich przemieszczeń implantu.
Dlatego po zabiegu kluczowe są kontrole stabilizacji osi i pozycji soczewki, szczególnie w pierwszym miesiącu.
Rola dokładnych pomiarów i reoptymalizacji
Sukces zabiegu zależy w dużej mierze od jakości pomiarów wykonanych przed operacją. Biometria optyczna, topografia i aberrometria dostarczają danych o krzywiźnie, osi i mocy rogówki.
Podczas samego zabiegu laserowe systemy (np. z obrazowaniem na żywo) umożliwiają reoptymalizację planu w czasie rzeczywistym, co pozwala chirurgowi skorygować ewentualne odchylenia i uzyskać maksymalną precyzję osiową.
Alternatywy dla soczewek „premium”
Nie każdy pacjent decyduje się na soczewkę toryczną – głównie z powodów finansowych. W takich przypadkach astygmatyzm można później skorygować za pomocą:
- okularów cylindrycznych,
- soczewki kontaktowej torycznej,
- drobnej korekty laserowej (LASIK, PRK) po zagojeniu oka.
Takie rozwiązania są tańsze, choć nie eliminują potrzeby noszenia korekcji optycznej od razu po operacji.
Koszt a korzyści – rozmowa o oczekiwaniach
Soczewki toryczne i zabieg laserowy są klasyfikowane jako opcje „premium” – oznacza to wyższy koszt, ale też większą szansę na pełną niezależność od okularów. Kluczowe jest jednak realistyczne omówienie oczekiwań pacjenta:
- czy celem jest całkowita rezygnacja z okularów,
- czy dopuszczalna jest korekcja okularowa do czytania,
- czy pacjent akceptuje różnice w kosztach (soczewki toryczne są zwykle 2–3 razy droższe od standardowych).
Rzetelna rozmowa przed zabiegiem pozwala dobrać strategię, która najlepiej równoważy komfort widzenia, koszty i oczekiwania.
Podsumowanie
Laserowe usuwanie zaćmy może skutecznie rozwiązać astygmatyzm, ale tylko wtedy, gdy zostanie prawidłowo zaplanowane i wykonane z użyciem odpowiednich narzędzi – soczewek torycznych, precyzyjnych cięć lub technologii femtosekundowej.
Nie każdy pacjent uzyska pełną wolność od okularów, lecz dzięki postępowi w chirurgii refrakcyjnej możliwe jest dziś osiągnięcie wyjątkowej jakości widzenia i stabilności optycznej – często lepszej niż przed rozwojem zaćmy.
Czy chcesz, żebym przygotował tabelę porównującą soczewki standardowe vs toryczne (premium) – z opisem różnic, zalet i kosztów?